تاثیر بازی فکری در کودکان

تاثیر بازی فکری در کودکان

در این مقاله، قصد داریم بازی های فکری و تاثیری که این نوع اسباب بازی ها بر روی کودکان می گذارند را بررسی کنیم. ابتدا باید بدانیم تعریف بازی و اسباب بازی فکری چیست؟ و به کدام بازی ها عنوان بازی فکری را می دهیم؟

تعریف بازی فکری

بازی های فکری، چالش هایی هستند که انسان را برای حرکت در مسیر ناهموار و پر پیچ و خم زندگی آماده می کند.

وقتی کودک در زمان مناسب بتواند در این چالش ها قرار گرفته و خود آنها را حل کند، آمادگی روبرو شدن با مشکلات و مسائل مختلفی که در زندگی رخ می دهد، را دارد.

در واقع بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های فکری همواره می‌توانند سبب رشد و پرورش بخش‌های مختلف ذهن کودک شوند.

مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که با بازی‌های فکری سرگرم می‌شوند، هوش فضایی-تجسمی و هوش ریاضی و منطقی‌شان رشد یافته‌تر است. بازی‌های کودکانه تأثیر بسزایی در شکل‌گیری مهارت‌های محیطی افراد دارد و همین مهارت‌ها موجب موفقیت‌های افراد در زمینه‌های گوناگونی از جمله علوم و مهندسی است.

بازی های فکری موجب درگیر شدن ذهن فرد شده و او را وادار به فکر کردن می کند. به این ترتیب ذهن تقویت می شود و یک ورزش مغزی محسوب می گردد. پس از پاسخگویی به معما در مغز هورمون دوپامین ترشح شده و فرد احساس رضایت مندی بیشتری از خود دارد.

آگاهی والدین نسبت به اهمیت بازی فکری و تأثیر آن بر رشد روانی و فکری کودک امری ضروری است.

والدین عزیز باید دقت داشته باشند در انجام بازی فکری، رسیدن به هدف برای کودکان در اولویت نیست. بلکه اولویت، آشنایی با طول مسیر بازی و مواجه شدن با چالش های آن می باشد. توجه به طول مسیر بازی موجب سیناپ سازی در مغز بین نورون ها می شود و به این ترتیب کودک باهوش تری خواهیم داشت.

برخی والدین وقتی بازی فکری برای کودک خود خریداری می کنند یکبار بازی را برای او انجام می دهند و پس از آن به خود او می سپارند. این کار کاملا اشتباه است زیرا نه تنها هزینه ای که برای خرید بازی داده اند بیهوده بوده بلکه یک فرصت و موقعیت خوب را از بچه سلب کرده اند. در عین حال از نظر روانی نیز آنها وابسته به هدف خواهند شد.

در اینجا دو سوال اساسی برای والدین پیش می آید:

1. وقتی می خواهید بازی فکری برای کودک تهیه کنید چه نکاتی باید در نظر بگیرید؟
2. چه نوع بازی های فکری وجود دارد و به چند دسته تقسیم می شود؟

جواب سوال اول:

نسبت به سن هوشی کودک بازی را خریداری کنید و به سن تقویمی او توجه نکنید. تمام تلاش خود را کنید که با او بازی کنید و در نظر بگیرید که به نتیجه درسیدن در بازی های فکری مد نظر نیست بلکه مواجه شدن با مشکلات بازی مورد نظرتان باشد.

جواب سوال دوم:

در اینجا چند بازی و اسباب بازی فکری را به اختصار برایتان معرفی می کنیم:

* بازی های حسی و حرکتی:

پرورش مهارتهای حسی و حرکتی کودک که از بدو تولد تا ۱۸ ماهگی بسیار مفید هستند و روی عضلات ریز و درشت کودک تاثیرگذار است. بازی هایی مانند جامپینگ، واکر، حلقه های هوش، مکعب های رنگی ۴ سانتی، جایگذاری اشکال و دومینو شکل ها از جمله این بازی ها هستند.

* بازی های دو بعدی سازی :

بازیهایی که از نظر دو بعدی موجب رشد و پرورش کودکان می شود. از ۱۸ ماهگی به بعد آغاز می شود. پازل های پله ای، پازلهای با قطعه های زیاد

* بازی سه بعدی :

حجم سازی و تجسم فضایی را در کودک پرورش می دهد و معمولا از سن ۴ سالگی به بالا مفید واقع می شوند. بازیهایی مانند میله و مهره و خانه سازی ، رباتیک ، سازه سازی جزو بازی های سه بعدی به حساب می آیند.

اسباب بازی مناسب برای کودکان در رده های سنی مختلف چیست؟

* بازی های خلاقیتی :

همان بازی های دو بعدی و سه بعدی هستند با این تفاوت که کودک اجازه دخل و تصرف در بازی دارد. کودک می تواند هر جا دوست دارد قطعه های بازی را قرار دهد و با خلاقیت خودش چیزی بسازد. این نوع بازیها روی هوش انتقادی و خلاقیت کودک تاثیر مثبت دارد.

* بازی تحلیلی:

معمولا انفرادی هستند و استقلال عمل را در کودک تقویت می کنند. دقت، تمرکز و طبقه بندی نیز جزو مزایای آن است. بازی رنگ چین، colorful ،watercolor و کیوبیس جزو بازی های تحلیل هستند.

* بازی سرعت عمل :

در این بازی ها سرعت عمل و زمان بسیار دخیل است.؛ یعنی در عین حال که باید دقت و تحلیل خوب داشته باشند نیاز است سرعت بالایی هم داشته باشند. معمولا دو یا چند نفره هستند و از ۵ سال به بعد شروع می شود. سرعت واکنش بسیار مهم است و تاثیر آن بر رشد کودک مربوط به افزایش قدرت تصمیم گیری در کودکان می باشد. بازی تیزبین، کاپوچین، دست چین و طرح دست از جمله بازیهای سرعت عمل هستند.

* بازی ادراکی :

دو یا چند نفره هستند و روی هوش کلامی و قوه تخیل کودکان تاثیرگذار است. بازی هایی مانند گمانه و استوژیک از این دست بازی ها هستند.

* بازی استراتژیک :

معمولا از ۸ سال به بعد بازی می کنند و همه جوانب هوشی و حسی در نظر گرفته می شود و بیشترین تاثیر فکری را روی کودکان و نوجوانان دارد. شطرنج، کریدور و هگزاگن از جمله بازی های استراتژیک محسوب می شوند.

هر کدام از بازی های فکری یک موقعیت را برای فرزندمان دارد و آنها را برای رویارویی با موقعیتهای زندگی (زندگی بزرگسالی) آماده می کند.

کودکان بعد از بازی های فکری چه مهارت هایی بدست می آورند؟

• رشد و تقویت قدرت تجزیه و تحلیل اطلاعات مختلف
• تقویت و درک سریع مطلب
• رشد آگاهی در زمینه‌های مختلف
• آشنایی و پرورش یادگیری به صورت مفهومی
• گسترش تفکر جانبی و انتقادی
• رشد و تقویت قدرت تخیل و خلاقیت
• افزایش قدرت جست‌وجو برای پیدا کردن راه حل صحیح مسئله
• تقویت مهارت تکلم و صحبت کردن با دیگران جهت ادای صحیح حروف و کلمات

بازی‌ها و اسباب بازی های فکری چه تاثیری بر عملکرد و رشد ذهنی کودکان می گذارند؟

• بازی‌های فکری، "مغز" را برای مدتی طولانی، "جوان" نگه می‌دارند:
  انجام بازی‌های فکری به‌ویژه وقتی‌که شما پا به سن می‌گذارید-بسیار سودمند است زیرا یک مغز فعال، کم‌تر در معرض خطر از دست دادنِ مهارت‌های شناختی قرار دارد. پژوهشی در ژورنال پزشکی "نیو انگلند"، نشان داده‌است که پرداختن به بازی‌های فکری، ریسک ابتلا به بیماری‌هایی همچون "دمانس" (یا "زوال عقل") و "آلزایمر" را شدیداً کاهش می‌دهد.
• بازی‌های فکری، به "رشد اجتماعی و شناختی کودکان" کمک می‌کنند:
  مهارت‌های سودمند اجتماعی، از طریق بازی‌های فکری، قابل‌آموزش هستند، مهارت‌هایی که کودکان را به‌سوی یک زندگی شاد و دور از انزوا، سوق می‌دهند، مهارت‌هایی همچون "احترام به قانون"، "رعایت نوبت" و "سهیم شدن با دیگران" هستند. بازی‌های فکری، از ساده‌ترین مهارت‌های شناختی، همچون اعداد و الگوهای ساده تا پیچیده‌ترین محاسبات و تخمین‌ها را به کودکان می‌آموزند. در برخی بازی‌ها، آمیزه‌ از "منطق، مهارت‌های ریاضی و تفکر انتزاعی" را به‌کار می‌برید درحالی‌که هم‌زمان برای حرکت‌های بعدی خود و پاسخ به کنش‌های دوستان‌تان نیز برنامه‌ریزی می‌کنید. با توجه به تنوع بسیار زیاد بازی‌های فکری، هزاران راه مختلف وجود دارد که "مغز" خود را تمرین بدهید.
  
  
• بازی‌های فکری، امکان "گوشه‌گیر" شدن را کاهش می‌دهند:
  بیش‌تر بازی‌های فکری، برای انجام در گروه‌های چند نفره طرّاحی شده‌اند. داشتن گروهی ثابت و مشخص از هم‌بازی‌ها، "تنهایی" را دفع کرده و ایجاد ارتباطاتی کارآمد را با دیگران موجب می‌شود؛ اموری که همگی ارتباط مستقیم با سلامت روانی ما دارند.
  "گوشه‌گیری" (یا "انزوا")، از فاکتورهای شدیدا مضر برای سلامت روانی افراد به شمار می‌آید و افرادی که درگیر مشکلات مربوط به بهداشت روانی هستند، میزان بسیار زیادی از "تنهایی" را گزارش می‌کنند. برای بیمارانی که با "افسردگی" یا "اضطراب" درگیر هستند، پیدا کردن دوستان تازه، کاری است بسیار دشوار. بازی‌های فکری، بسیاری‌از این مشکلات را با ارائه‌ی یک روش ساختارمند برای ملاقات با دیگران، حل می‌کنند. بازی‌های فکری، به ما امکان می‌دهند بدون آن‌که مجبور باشیم در مورد مسائل بی‌اهمیت صحبت کنیم یا به‌دنبال راهی برای باز کردن سر صحبت بگردیم، فقط با تمرکز بر خود بازی‌ها، راهی برای رسیدن به یک دوستی قدم‌به‌قدم، در فضایی خالی‌از مُناسباتِ رسمی یا پُرفشار بیابیم. کافه‌های بازی‌های فکری در سراسر کشور افتتاح می‌شوند و تنها کاری که شما باید بکنید، این است که تصمیم بگیرید، به یکی‌از این کافه‌ها بروید و چند کلمه‌ای با کارکنانِ آن صحبت کنید؛ به‌زودی یک نفر را برای "هم‌بازی شدن" خواهید یافت. حتی برای آن‌دسته از افرادی که مشکلات ویژه‌ای برای خارج شدن از خانه دارند، سایت‌های مختلفی وجود دارند که امکان "هم‌بازی شدن آن‌لاین" را فراهم می‌کنند و افراد در این سایت‌ها می‌توانند صدها بازی مختلف را تجربه کنند...
• بازی‌های فکری، "همبستگیِ خانوادگی" را تقویت می‌کنند:
  امروزه صدها بازی فکری مختلف در بازار هستند که برای استفاده‌ی همه‌ی اعضای خانواده طراحی شده‌اند؛ این دسته از بازی‌ها طوری طراحی می‌شوند که هم برای بزرگسالان جذاب و لذت‌بخش باشند و هم به‌اندازه‌ی کافی ساده باشند تا کودکان نیز بتوانند مفهوم آن‌ها را درک کرده و در آن‌ها شرکت کنند و بعد بی‌رحمانه بزرگ‌ترها را شکست بدهند!
  بازی‌های فکری، فرصت‌هایی فوق‌العاده هستند که همه‌ی اعضای خانواده در یک "فعالیت مشترک" حضور پیدا کنند. بازی‌های فکری، امکانِ برخوردهای و تعاملاتِ رو در رو را افزایش می‌دهند -که به‌خودیِ خود، برای سلامتِ روانی مفید است؛ آن هم در شرایط امروزین ما که حتی وقتی همه‌ی افراد خانواده نیز حضور فیزیکی دارند، تمرکز جمع، بر تلویزیون یا گوشی‌های موبایل یا تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌هاست! در هنگام انجام یک بازی فکری، چه به‌صورت رقابتی و چه به‌صورت همراهانه، شما نفر به نفر و فعالانه باهم درگیر می‌شوید. خانواده‌هایی که اوقاتی شاد و پرانرژی را باهم سپری می‌کنند، از "پیوندهای عاطفی" قوی‌تری برخوردار بوده و توانایی بهتری برای ایجاد "ارتباط" بین اعضای خود دارند...
• بازی‌های فکری، به "کاهش استرس" کمک می‌کنند:
  پژوهشی از سوی RealNetworks, Inc. نشان می‌دهد که بازی‌های فکری، "استرس" را کاهش داده، به "تعادل روانی" کمک کرده و "احساس آرامش" را تقویت می‌کنند. تصور بر این است که بازی‌های فکری، امکانِ فرار از افکار آزاردهنده‌ی روزانه را برای افراد فراهم کرده و باعث می‌شوند که آن‌ها، برای مدتی هرچند کوتاه به فعالیت‌هایی کاملاً متفاوت بپردازند. در دنیای بازی‌ها، شما می‌توانید "تمدن‌های افسانه‌ای" را از نو بنا کنید، به شهرها و کشورهای گوناگون "راه‌آهن" بکشید، "ارتش‌های بزرگ" را رهبری کنید، "زامبی" شکار کنید یا حتی تلاش کنید "کنترل کل جهان" را در دست بگیرید! برای مدتی کوتاه، بدین‌ترتیب، مجبور نیستید نگران جزییات کم‌ارزش زندگی واقعی باشید؛ یک بازی فکری ساده، می‌تواند برای شما، مثل سنگری در برابر دنیای کابوس‌وار بیرون، عمل کند!بازی‌های فکری، راه‌هایی فوق‌العاده برای ایجاد "ارتباط" با دیگران، دور کردن شما از "روزمرگی" و برای تمرین دادن "مغز" شما به بهترین شکل هستند. همین الان اقدام کنید و دنبال یک هم‌بازی مناسب بگردید!

سخن آخر

برای کودکان خود حتما بازی فکری خریداری نمایید و کنار کودکان خود به بازی با آنها بپردازید و در نظر داشته باشید که هدف از این بازی فقط مواجه شدن با مشکلات و چالش های بازی است تا کودکان ما با حل کردن این موارد می توانند بر تمامی مشکلات خود در آینده غلبه کنند.

در بخش مجله کودک وب سایت بازی چوبی، هر آنچه در مورد کودکان، بازی ها و اسباب بازی های کودکان می خواهید بدانید، بخوانید.